CHİP TUNİNG (obd tuning) NEDİR ?
Motor modifikasyonunun en önemli ve etkili halkası Chip Tuningtir. Bu modifiye yönteminde motorun beyni olan ve motorun çalışma sistemini yöneten ECU yani Electronic Control Unitin (OTOMOBİLİN BEYNİ ) çalışma zamanlarına müdahale edilir. Bu müdahale ile silindire giden benzin/hava oranından çevrilecek devir sayısına kadar her özellik değiştirilebilir.
Chip tuning enjeksiyon sistemine sahip benzinli araçlar ile elektronik sistemli turbo dizel motorlara uygulanan ateşleme sistemiyle ilgili bir düzenlemedir. ECU (Elektronik Kontrol) ünitesindeki chip üzerinde yapılan değişiklik ile tork artışı sağlayarak daha fazla güç ve performans üretilmesi işlemine chip tuning denmektedir.
Chip tuning dışarıdan bakıldığında araç üzerinde hiçbir farklı görünüm oluşturmayan, sadece aracın performasını artırmaya yönelik bir uygulama olduğundan araç sürücüsü dışında kimsenin farkedemeyeceği bir sistemdir, tabii şimdi modifiye denince insanın aklına parlak jantlar, rüzgarlıklar, xenon farlar vb. görsel uygulamalar geliyor ama aslında gerçek modifiye her zaman için aracın gücüne ve hızına olumlu etki eden uygulamalardır, bu nedenle chip tuning temel modifiye uygulamaları arasında ilk sıralarda yer almaktadır.
Motor Töleransı
Otomobilin yarı iletkenlerden oluşan elektronik beyni değişik iklim koşullarında bile motora zarar gelmesini engelleyebilecek ve yeterli performansı sağlayabilecek şekilde çalışmasını sağlamakla görevlidir. Beyin kalitesiz yakıtla, kavurucu sıcaklarda ya da hava basıncının azaldığı dağlık bölgelerde motorun zarar görmeden çalışması için gerekli emirleri verir. Eğer otomobilinizi tolerans gerektiren bu gibi durumlarda kullanmıyorsanız chip tuningi gönül rahatlığıyla yaptırabilirsiniz. Böylece motoru değişken koşullarda korumak için bırakılan toleransları geri alabilir ve motorunuzu güçlendirebilirsiniz.
Her otomobile chip tuning uygulanır mı?
Öncelikle chip tuning uygulanacak otomobilin motoru ve elektrik sistemlerinin kontrol edilebilmesi gerekiyor. Eski nesil karbüratörlü mekanik motorlarda yeniden programlanabilecek bir chip bulunmadığından chip tuning işlemi gerçekleştirilemiyor. Atmosferik benzinli motorlarda chip tuningle elde edilen güç miktarı 4-6 HPyi geçemiyor. Atmosferik eski nesil dizel motorlardaysa hiç bir kazanç elde edilemediğinden chip tuning yapılmıyor. Benzinli turbo motorlardaysa ciddi anlamda güç kazancı yaşanıyor. Elektronik bir program sayesinde turbo basıncı, benzin miktarı, ateşleme ve devir kesicide oynamalar yapılabiliyor. Bunun sonucunda yüzde 35'lere varan oldukça hissedilir bir performans artışı sağlanıyor. Aynı şekilde turbo dizel motorlarda da aynı oranlarda güç artışı yaşanıyor.
Chip tuningin firmalarının müşteriye anlattıkları :
* Bir araç üretilirken, aracın hangi ülkede,ne tür hava veya yol şartlarında kullanılacağı elbette bilinemez. Motora tam performansın verilmemesinin nedenlerinden biride budur.
* Aynı zamanda üreticiler aracın bakımlarının zamanında yapılıp yapılmayacağı elbette bilmezler,bunun içinde araç tamamen bakımsız kaldığında,eksik bakım yapıldığında veya araca kalitesiz yakıt alındığında dahi güvenliği tehlikeye sokmamak için motorun tam gücü kullanıcıya yansıtılmaz.
* Aynı hacimli motorlardan farklı güç elde ediliyor olması. Örneğein 1,5 Dci renault motoru aynı blok olamasına rağmen 65,75,80,85,90,105 Hp olarak çıkması. Bunlar yazılımla yapılıyormuş. (Blok haricinde herşeyin farklı olduğundan bahseden olmaz halbuki )
*İşte bu gibi nedenlerle mühendisler hem güvenliği had safhada tutmak,hem satış politikaları gereği ,hem daha az CO2 salınımı gibi sebepler için aracı maksimum güç üretecek seviyede satışa çıkartmıyorlar. Hatta bazı servisler bu işi kendileri yapıyorlar. Bu iş zararlı olsa onlarda yapmazlardı.
Chip Tuning zararları varmı ?
* Otomobil üreticilerinde görevli Mühendisler, aracı tasarlarken tüm parçaları bir bütün olarak ve senkronize edilmiş vaziyette düşünmeleri gerekiyor. Örneğin 100 beygir güç ve 180 km/s son hız yapan bir aracı düşünelim. Aracın lastikleri dahil güvenlik sistemleride dahil birçok aksam belli toleranslar göz önüne alınarak seçiliyor. Güç artışı yapılacak araçta bunlar iyi hesaplanmalıdır.
* Bir aracın mekanik aksamı ne kadar iyi olursa olsun, yakıt püskürtme ve buji ateşleme zamanlaması, yakıt hava karışımı, bu karışımın hangi devirlerde ne kadar olacağı, subop zamanlaması, abs, esp, asr vs. güvenlikle alakalı kontroller herşey aracın beyni ile kontrol edilir. OBD-Tuning direk orijinal programa müdahale olduğundan ve motor kontrol programı devre dışı kaldığından dolayı motor hasarları meydana gelebilir. Bu şekilde tune edilmiş bir araç hata kodlarını yanlış üretip tamir edilemez bir hale gelebilir. Herhangi bir sorun durumunda kendiniz müdahale edemezsiniz, işlemi yapan kişiye gitmeniz gerekir.
* Çok beğendiğiniz ve severek aldığınız aracınızı, üretici firma tarafından milyon dolarlık cihazlarla, arge çalışmaları ile çeşitli testlerden ve süreçlerden geçerek hazırlanan yazılımı bırakıp, bir firmada çalışan "x" kişinin sözüm ona tecrübelerine emanet ediyorsunuz. Halbuki bu iş ciddi deneyler isteyen bir iş değilmidir ?
* Hani bir laf vardır, vermeden almak Allah'a mahsustur diye. Aracınıza yazılım attırıyorsunuz ve herşey yolunda diyorsunuz. Ancak bir taraftan farkında olmadan birşeyden feragat ediyor olabilirsiniz. Belki motor ömrü kısalacak, belkide aracın fabrika verilerine göre üretilen mekanik ve elektronik parçalar zamanından önce bozulacak. Ön takım, lastikler, şanzuman, elektronik kontrol sistemleri vs. Bu masraflar göz önüne alınmalıdır.
* Yazılım yapılan araç motorları, çalışma töleranlarını biteceğinden, yani maksimum güç ile çalışacağından dolayı fabrikanın önerdiği bakım aralığından çok daha önce bakımlarını yapmalı, değişmesi gereken parçalarıda değiştirmelidirler. Örneğin 15.000 km. aralığı yerine 7.500 km de bir yağ değişimi yapılması gerekir. Buda ek bir bakım maliyeti getirir.
* Motorun yakıt basıncı olmasada püskürtme miktarı artıyor ve paralel olarak turbo basıncıda yükseliyor ama bu yükselme oranı komponentlerin kaldıramıyacağı seviyelerde değil deniyor. Artan tork, aktarma organlarına biraz daha fazla yük binmesine sebep oluyor, debriyajı eskisinden daha dikkatli kullanmak gerekicek, virajlı dönüşlerde gaza asılıp akslara aşırı yük bindirmekten kaçınılması gerekiyor.
* Chip tuningin en büyük tehlikesi sıcak bir havada düşük kaliteli yakıtla ve araç tam yüklüyken tam gaz seyredildiğinde motorun yanma riski olarak belirtilebilir. Yeterince iyi olmayan chip tuning yazılımı soğutma suyunda meydana gelebilecek aşırı ısınmayı algılayamayabilir ve silindir kapak contasının yanmasına neden olabilir.
* Benzinli turbo ya da turbo dizel motorlarda daha güçlü intercooler ve yağ soğutucularının kullanılmasına dikkat edilmelidir.
* Limitlerin dışında yapılan yazılımlarda, ayarsız güç yüzünden birden hızlanan yağ pompası, yağ basıncını birden yükseltir. Yağ basıncı yükselince yağ filtresi contası dayanamayıp parçalanır ve yağ kanalları tıkanır ve motor yatak sarar.
* Bazı otomobillerin işletim sistemleri dışarıdan her türlü müdahaleye karşı korumalıdır. Bu nedenle bu modellerin işletim sistemini yeniden programlamak imkansızdır. Böyle modelleri de işletim sisteminin chipi sökülerek yerine programlanmış hazır chipler takılabilir. Böylece sistemin koruması aşılmış ve modifikasyon gerçekleşmiş olur.
Özet;
Aracına chip tuning yaptıranlar veya yaptırmayı düşünenler, öncelikli bu iş için refaransı güçlü bir firmayı seçmelisiniz. Yukarıdaki bilgiler dahilinde ne kadar riskli bir iş yaptırdığınızın bilincinde olmalısınız. Okuduğum araştırdığım kadarıyla % 20 lik bir artıştan fazlası risk oranınıda paralelinde büyütmektedir. Belki ilk kullanıcılarda bir risk teşkil etmeyecektir ama sonraki yıllarda sorun çıkartmayacağını kimse garanti edemez. Bunun için yapılmış bir deney test bulamadım.
Aracın bakımları, araç üreticisinin tavsiye ettiği oranlardan çok daha önce yapılmalı, amacını aşan kullanımlardan uzak durulmalıdır.
En önemliside firma tarafından müşteriye verilen ömür boyu yazılım garantisinin haricinde, yazılımcı firma, yapılan hizmetten cayma hakkı imkanı tanımasıdır. Yazılım yapan firma, İlk bir hafta veya on gün içinde yapılan hizmetten memnun kalınmaması durumunda para iadesi hakkının olması, kullanıcıya daha fazla güven verecektir. Hatta bazı durumlarda ilk bir ay içinde iptal edilirse paranın yarısını iade edilmesi gibi durumlar şart koşulmalıdır. Bu durum yazılımcı firmayıda olası fazladan oluşacak iş gücüne mani olur.
Kaynak : Bu bilgiler çeşitli internet sitelerinden derlenerek toplanmıştır.
Hazırlayan : Salih Yıldız
Motor modifikasyonunun en önemli ve etkili halkası Chip Tuningtir. Bu modifiye yönteminde motorun beyni olan ve motorun çalışma sistemini yöneten ECU yani Electronic Control Unitin (OTOMOBİLİN BEYNİ ) çalışma zamanlarına müdahale edilir. Bu müdahale ile silindire giden benzin/hava oranından çevrilecek devir sayısına kadar her özellik değiştirilebilir.
Chip tuning enjeksiyon sistemine sahip benzinli araçlar ile elektronik sistemli turbo dizel motorlara uygulanan ateşleme sistemiyle ilgili bir düzenlemedir. ECU (Elektronik Kontrol) ünitesindeki chip üzerinde yapılan değişiklik ile tork artışı sağlayarak daha fazla güç ve performans üretilmesi işlemine chip tuning denmektedir.
Chip tuning dışarıdan bakıldığında araç üzerinde hiçbir farklı görünüm oluşturmayan, sadece aracın performasını artırmaya yönelik bir uygulama olduğundan araç sürücüsü dışında kimsenin farkedemeyeceği bir sistemdir, tabii şimdi modifiye denince insanın aklına parlak jantlar, rüzgarlıklar, xenon farlar vb. görsel uygulamalar geliyor ama aslında gerçek modifiye her zaman için aracın gücüne ve hızına olumlu etki eden uygulamalardır, bu nedenle chip tuning temel modifiye uygulamaları arasında ilk sıralarda yer almaktadır.
Motor Töleransı
Otomobilin yarı iletkenlerden oluşan elektronik beyni değişik iklim koşullarında bile motora zarar gelmesini engelleyebilecek ve yeterli performansı sağlayabilecek şekilde çalışmasını sağlamakla görevlidir. Beyin kalitesiz yakıtla, kavurucu sıcaklarda ya da hava basıncının azaldığı dağlık bölgelerde motorun zarar görmeden çalışması için gerekli emirleri verir. Eğer otomobilinizi tolerans gerektiren bu gibi durumlarda kullanmıyorsanız chip tuningi gönül rahatlığıyla yaptırabilirsiniz. Böylece motoru değişken koşullarda korumak için bırakılan toleransları geri alabilir ve motorunuzu güçlendirebilirsiniz.
Her otomobile chip tuning uygulanır mı?
Öncelikle chip tuning uygulanacak otomobilin motoru ve elektrik sistemlerinin kontrol edilebilmesi gerekiyor. Eski nesil karbüratörlü mekanik motorlarda yeniden programlanabilecek bir chip bulunmadığından chip tuning işlemi gerçekleştirilemiyor. Atmosferik benzinli motorlarda chip tuningle elde edilen güç miktarı 4-6 HPyi geçemiyor. Atmosferik eski nesil dizel motorlardaysa hiç bir kazanç elde edilemediğinden chip tuning yapılmıyor. Benzinli turbo motorlardaysa ciddi anlamda güç kazancı yaşanıyor. Elektronik bir program sayesinde turbo basıncı, benzin miktarı, ateşleme ve devir kesicide oynamalar yapılabiliyor. Bunun sonucunda yüzde 35'lere varan oldukça hissedilir bir performans artışı sağlanıyor. Aynı şekilde turbo dizel motorlarda da aynı oranlarda güç artışı yaşanıyor.
Chip tuningin firmalarının müşteriye anlattıkları :
* Bir araç üretilirken, aracın hangi ülkede,ne tür hava veya yol şartlarında kullanılacağı elbette bilinemez. Motora tam performansın verilmemesinin nedenlerinden biride budur.
* Aynı zamanda üreticiler aracın bakımlarının zamanında yapılıp yapılmayacağı elbette bilmezler,bunun içinde araç tamamen bakımsız kaldığında,eksik bakım yapıldığında veya araca kalitesiz yakıt alındığında dahi güvenliği tehlikeye sokmamak için motorun tam gücü kullanıcıya yansıtılmaz.
* Aynı hacimli motorlardan farklı güç elde ediliyor olması. Örneğein 1,5 Dci renault motoru aynı blok olamasına rağmen 65,75,80,85,90,105 Hp olarak çıkması. Bunlar yazılımla yapılıyormuş. (Blok haricinde herşeyin farklı olduğundan bahseden olmaz halbuki )
*İşte bu gibi nedenlerle mühendisler hem güvenliği had safhada tutmak,hem satış politikaları gereği ,hem daha az CO2 salınımı gibi sebepler için aracı maksimum güç üretecek seviyede satışa çıkartmıyorlar. Hatta bazı servisler bu işi kendileri yapıyorlar. Bu iş zararlı olsa onlarda yapmazlardı.
Chip Tuning zararları varmı ?
* Otomobil üreticilerinde görevli Mühendisler, aracı tasarlarken tüm parçaları bir bütün olarak ve senkronize edilmiş vaziyette düşünmeleri gerekiyor. Örneğin 100 beygir güç ve 180 km/s son hız yapan bir aracı düşünelim. Aracın lastikleri dahil güvenlik sistemleride dahil birçok aksam belli toleranslar göz önüne alınarak seçiliyor. Güç artışı yapılacak araçta bunlar iyi hesaplanmalıdır.
* Bir aracın mekanik aksamı ne kadar iyi olursa olsun, yakıt püskürtme ve buji ateşleme zamanlaması, yakıt hava karışımı, bu karışımın hangi devirlerde ne kadar olacağı, subop zamanlaması, abs, esp, asr vs. güvenlikle alakalı kontroller herşey aracın beyni ile kontrol edilir. OBD-Tuning direk orijinal programa müdahale olduğundan ve motor kontrol programı devre dışı kaldığından dolayı motor hasarları meydana gelebilir. Bu şekilde tune edilmiş bir araç hata kodlarını yanlış üretip tamir edilemez bir hale gelebilir. Herhangi bir sorun durumunda kendiniz müdahale edemezsiniz, işlemi yapan kişiye gitmeniz gerekir.
* Çok beğendiğiniz ve severek aldığınız aracınızı, üretici firma tarafından milyon dolarlık cihazlarla, arge çalışmaları ile çeşitli testlerden ve süreçlerden geçerek hazırlanan yazılımı bırakıp, bir firmada çalışan "x" kişinin sözüm ona tecrübelerine emanet ediyorsunuz. Halbuki bu iş ciddi deneyler isteyen bir iş değilmidir ?
* Hani bir laf vardır, vermeden almak Allah'a mahsustur diye. Aracınıza yazılım attırıyorsunuz ve herşey yolunda diyorsunuz. Ancak bir taraftan farkında olmadan birşeyden feragat ediyor olabilirsiniz. Belki motor ömrü kısalacak, belkide aracın fabrika verilerine göre üretilen mekanik ve elektronik parçalar zamanından önce bozulacak. Ön takım, lastikler, şanzuman, elektronik kontrol sistemleri vs. Bu masraflar göz önüne alınmalıdır.
* Yazılım yapılan araç motorları, çalışma töleranlarını biteceğinden, yani maksimum güç ile çalışacağından dolayı fabrikanın önerdiği bakım aralığından çok daha önce bakımlarını yapmalı, değişmesi gereken parçalarıda değiştirmelidirler. Örneğin 15.000 km. aralığı yerine 7.500 km de bir yağ değişimi yapılması gerekir. Buda ek bir bakım maliyeti getirir.
* Motorun yakıt basıncı olmasada püskürtme miktarı artıyor ve paralel olarak turbo basıncıda yükseliyor ama bu yükselme oranı komponentlerin kaldıramıyacağı seviyelerde değil deniyor. Artan tork, aktarma organlarına biraz daha fazla yük binmesine sebep oluyor, debriyajı eskisinden daha dikkatli kullanmak gerekicek, virajlı dönüşlerde gaza asılıp akslara aşırı yük bindirmekten kaçınılması gerekiyor.
* Chip tuningin en büyük tehlikesi sıcak bir havada düşük kaliteli yakıtla ve araç tam yüklüyken tam gaz seyredildiğinde motorun yanma riski olarak belirtilebilir. Yeterince iyi olmayan chip tuning yazılımı soğutma suyunda meydana gelebilecek aşırı ısınmayı algılayamayabilir ve silindir kapak contasının yanmasına neden olabilir.
* Benzinli turbo ya da turbo dizel motorlarda daha güçlü intercooler ve yağ soğutucularının kullanılmasına dikkat edilmelidir.
* Limitlerin dışında yapılan yazılımlarda, ayarsız güç yüzünden birden hızlanan yağ pompası, yağ basıncını birden yükseltir. Yağ basıncı yükselince yağ filtresi contası dayanamayıp parçalanır ve yağ kanalları tıkanır ve motor yatak sarar.
* Bazı otomobillerin işletim sistemleri dışarıdan her türlü müdahaleye karşı korumalıdır. Bu nedenle bu modellerin işletim sistemini yeniden programlamak imkansızdır. Böyle modelleri de işletim sisteminin chipi sökülerek yerine programlanmış hazır chipler takılabilir. Böylece sistemin koruması aşılmış ve modifikasyon gerçekleşmiş olur.
Özet;
Aracına chip tuning yaptıranlar veya yaptırmayı düşünenler, öncelikli bu iş için refaransı güçlü bir firmayı seçmelisiniz. Yukarıdaki bilgiler dahilinde ne kadar riskli bir iş yaptırdığınızın bilincinde olmalısınız. Okuduğum araştırdığım kadarıyla % 20 lik bir artıştan fazlası risk oranınıda paralelinde büyütmektedir. Belki ilk kullanıcılarda bir risk teşkil etmeyecektir ama sonraki yıllarda sorun çıkartmayacağını kimse garanti edemez. Bunun için yapılmış bir deney test bulamadım.
Aracın bakımları, araç üreticisinin tavsiye ettiği oranlardan çok daha önce yapılmalı, amacını aşan kullanımlardan uzak durulmalıdır.
En önemliside firma tarafından müşteriye verilen ömür boyu yazılım garantisinin haricinde, yazılımcı firma, yapılan hizmetten cayma hakkı imkanı tanımasıdır. Yazılım yapan firma, İlk bir hafta veya on gün içinde yapılan hizmetten memnun kalınmaması durumunda para iadesi hakkının olması, kullanıcıya daha fazla güven verecektir. Hatta bazı durumlarda ilk bir ay içinde iptal edilirse paranın yarısını iade edilmesi gibi durumlar şart koşulmalıdır. Bu durum yazılımcı firmayıda olası fazladan oluşacak iş gücüne mani olur.
Kaynak : Bu bilgiler çeşitli internet sitelerinden derlenerek toplanmıştır.
Hazırlayan : Salih Yıldız
şimdi birçok arkadaş yazıp çizecek , fakat işin özünde şu vardır, bu iş bireysel risktir, daha önce de söyledıim, "yiyorsa" yapılır, öncesinde ki ve sonrasındaki masrafları bireyseldir kimseyi bağlamaz 
